Çember Nasıl Yazılır? TDK'ye Göre Doğru Yazımı

Dilimizde benzer seslerin yarattığı karışıklıklar, özellikle sık kullanılan kelimelerde daha görünür hâle gelir. “Çember / çenber” ayrımı da tam olarak bu durumun bir örneği. Gündelik konuşmada kulağa benzer gelse de yazı dilinde bu iki biçim arasında kesin bir fark vardır. Matematikten geometriye, çocuk oyunlarından edebî benzetmelere kadar hayatın pek çok alanında kullanılan bu kelimenin doğru yazımını bilmek, hem anlatımın berraklığını hem de yazının güvenilirliğini artırır. Kısacası, küçük gibi görünen bir ayrım aslında dilin bütünlüğünü korumamıza yardım eder.

Türk Dil Kurumu’nun sözlüğü, yazım konusundaki en temel referans kaynağıdır. Bir kelimenin doğru hâlini belirlerken hem kelimenin kökeni hem de Türkçedeki yerleşik kullanım dikkate alınır. “Çember” kelimesi de bu çerçevede değerlendirilmiş, doğru ve tek geçerli biçim olarak kabul edilmiştir. Buna karşın “çenber” yazımı, kulağa yakın geldiği için zaman zaman yanlışlıkla kullanılsa da TDK tarafından tanınan bir kelime değildir.

Aşağıda, doğru ve yanlış yazımları net bir şekilde ayırarak açıklıyoruz.

Doğru Yazım — Çember

“Çember”, TDK’ye göre kelimenin doğru yazımıdır ve sözlükte açık bir biçimde tanımlanır. Geometrik anlamıyla “bir noktaya eşit uzaklıktaki noktaların oluşturduğu kapalı eğri” şeklinde yer alır. Aynı zamanda günlük dilde “halka”, “yuvarlak şekil”, “dairesel sınır” gibi karşılıklarla da kullanılabilir.
Çember kelimesinin ses yapısı, Türkçenin doğal akışına uygundur. Kökündeki “çem-” bölümü tarihsel kullanım açısından da yerleşmiş olduğundan kelimenin bu biçimde sabitlenmesi şaşırtıcı değildir.
Örnek cümle: “Çocuklar oyun alanında geniş bir çember oluşturup el ele tutuşarak dans etti.”

Yanlış Yazım — Çenber

“Çenber” yazımı, günlük konuşmadaki telaffuz dalgalanmaları nedeniyle ortaya çıkan yaygın bir yazım hatasıdır. TDK sözlüğünde böyle bir kelime yoktur. Bu yüzden akademik metinlerde, resmi yazışmalarda ve standart Türkçede geçerli kabul edilmez.
Bu yanlış biçim, kelimenin kök yapısıyla da uyumsuzdur; Türkçede “çen-” sesiyle başlayan bu anlamda bir kelime bulunmaz. Yazım yanlışının temel nedeni çoğunlukla işitme yanılgısıdır.
Yanlış kullanım örneği: “Sınıfın ortasına büyük bir çenber çizilmişti.” (Doğrusu çember olmalıdır.)