Kibrit Nasıl Yazılır? TDK'ye Göre Doğru Yazımı
Türkçede günlük hayatta sık kullanılan bazı kelimeler, telaffuz farkları nedeniyle yazımda karışıklığa yol açabiliyor. Bunlardan biri de “kibrit mi, kiprit mi?” sorusu. Özellikle konuşma dilinde “p” sesiyle telaffuz edilen bu kelime, yazıya döküldüğünde pek çok kişinin tereddüt yaşamasına neden oluyor. Bu yazıda, kelimenin TDK’ye göre doğru yazımı hangisidir, neden bu şekilde yazılır ve yanlış kullanım neden yaygındır gibi sorulara net ve anlaşılır cevaplar vereceğiz.
Doğru Yazım: Kibrit
Türk Dil Kurumu’nun Güncel Türkçe Sözlük’üne göre kelimenin doğru yazımı “kibrit” şeklindedir. Kibrit; ucunda yanıcı bir madde bulunan, sürtme yoluyla ateş elde etmeye yarayan küçük çubuk anlamına gelir. Günlük hayatta mutfakta, soba yakarken ya da kamp yaparken sıkça kullanılan bu nesnenin yazımı konusunda TDK açık ve nettir.
“Kibrit” kelimesi Türkçeye Arapça kökenli “kibrīt” sözcüğünden geçmiştir. Bu köken, kelimenin neden “b” harfiyle yazıldığını da açıklar. Türkçede bazı kelimeler konuşma dilinde yumuşama ya da sertleşmeye uğrasa da yazımda köken ve standart esas alınır. Bu nedenle doğru kullanım her zaman kibrit şeklinde olmalıdır.
Örnek cümleler:
Sobayı yakmak için bir kibrit aradı.
Kibrit kutusu çekmecenin içinde duruyordu.
Rüzgârda kibrit yakmak sandığından daha zordu.
Yanlış Yazım: Kiprit
“Kiprit” yazımı, halk arasında oldukça yaygın olmasına rağmen yanlıştır. Bu yanlış kullanımın temel nedeni, kelimenin günlük konuşmada “p” sesiyle telaffuz edilmesidir. Türkçede bazı kelimeler söylendiği gibi yazılmaz; doğru yazım, konuşma alışkanlıklarına göre değil, dilin yazım kurallarına göre belirlenir.
TDK sözlüklerinde “kiprit” şeklinde bir kelime yer almaz. Yani resmi ve doğru Türkçe açısından bu kullanım kabul edilmez. Özellikle okul ödevlerinde, resmi yazışmalarda, internet içeriklerinde ve haber metinlerinde bu tür yazım hataları, metnin kalitesini ve güvenilirliğini düşürebilir.
Yanlış kullanımın yaygın olması, onun doğru olduğu anlamına gelmez. Bu yüzden “kiprit” yazımıyla karşılaştığınızda bunun bir yazım yanlışı olduğunu bilmek önemlidir.
Yanlış kullanıma örnek (doğru değildir):
Kiprit bittiği için ateş yakamadık.