Koreografi Nasıl Yazılır? TDK'ye Göre Doğru Yazımı
Türkçede sıkça karşılaşılan yazım kararsızlıklarından biri de “koreografi mi, kareografi mi?” sorusudur. Özellikle dans, sahne sanatları, spor gösterileri ve sahne düzeniyle ilgilenen kişiler bu kelimeyi yazarken ya da kullanırken tereddüt yaşayabiliyor. İnternette iki farklı kullanımın da dolaşımda olması, kafa karışıklığını daha da artırıyor. Oysa Türk Dil Kurumu’nun yaklaşımı oldukça net. Bu yazıda, kelimenin doğru yazımını, kökenini ve yanlış kullanımın neden yaygınlaştığını sade ve açıklayıcı bir şekilde ele alacağız.
Doğru Yazım: Koreografi
Koreografi, Türk Dil Kurumu’na göre doğru ve kabul edilen yazımdır. Kelime, köken olarak Yunanca choreia (dans) ve graphia (yazma, düzenleme) sözcüklerinden gelir. Türkçeye Fransızca chorégraphie üzerinden geçmiştir. Bu nedenle kelimenin başındaki ses “kore-” şeklindedir ve “kare” ile hiçbir ilgisi yoktur.
TDK, koreografiyi şu anlamda kullanır:
Bir dansın ya da sahne gösterisinin adım, hareket ve düzen açısından planlanması ve sahneye konulması.
Günümüzde yalnızca dans alanında değil; buz pateni, jimnastik, açılış törenleri, klip çekimleri ve sahne şovları için de bu kelime kullanılmaktadır.
Örnek cümle:
— Gösterinin koreografisi seyircilerden büyük alkış aldı.
Yanlış Yazım: Kareografi
Kareografi ise Türk Dil Kurumu’nda yer almayan, yazım yanlışı kabul edilen bir kullanımdır. Bu hatanın ortaya çıkmasının en temel nedeni, kelimenin söylenişinin “kare” kelimesini çağrıştırmasıdır. Türkçede “kare” çok yaygın bir kelime olduğu için, kulaktan dolma kullanım zamanla yanlış yazımı beslemiştir.
Ancak “kareografi” biçiminde yazılan kelimenin ne etimolojik ne de anlamsal olarak bir karşılığı vardır. TDK sözlüklerinde, yazım kılavuzlarında ve resmî metinlerde bu kullanım kesin olarak yanlıştır.
Yanlış örnek:
— Dans ekibi yeni bir kareografi hazırladı.
(Bu cümlede kelime yanlış yazılmıştır.)
Doğru yazım koreografi, yanlış yazım ise kareografidir. Yazılı içeriklerde, akademik metinlerde, sosyal medya paylaşımlarında ya da profesyonel sunumlarda doğru biçimi kullanmak hem dil açısından hem de anlatımın ciddiyeti açısından önemlidir. Küçük gibi görünen bu tür ayrıntılar, metnin güvenilirliğini doğrudan etkiler.