Diaspora Nasıl Yazılır? TDK'ye Göre Doğru Yazımı
Yabancı kökenli kelimelerin Türkçeye uyarlanma süreci bazen tartışmalara yol açar. “Diaspora / diyaspora” ayrımı da bu karışıklığın en bilinen örneklerindendir. Akademik metinlerde, haberlerde, sosyal bilimler alanında ve özellikle göç tartışmalarında sık kullanılan bu kelime, telaffuz bakımından iki farklı biçimde duyulabilir. Ancak yazım söz konusu olduğunda TDK’nin belirlediği standart açıktır. Kelimenin kökenine, Türkçeye giriş biçimine ve resmî sözlük kayıtlarına bakarak doğru yazımı netleştirmek, hem kavramın anlamını doğru aktarmak hem de dilde tutarlılık sağlamak açısından önem taşır.
“Diaspora”, Yunanca diaspeirein (dağıtmak, saçmak) fiilinden türemiş bir kavramdır ve tarih boyunca bir topluluğun yaşadığı topraklardan uzaklara dağılmasını ifade etmek için kullanılmıştır. Kelime bugün sosyoloji, tarih, siyaset bilimi ve kültürel çalışmalar gibi birçok alanda yerleşmiş bir terimdir. Dolayısıyla yazımının doğru olması, özellikle akademik çevrelerde hassas bir ayrıntı hâline gelir.
Doğru Yazım — Diaspora
TDK’ye göre kelimenin doğru yazımı “diaspora” şeklindedir. Kelime Türkçeye kendi özgün biçimine sadık kalınarak alınmıştır ve herhangi bir fonetik uyarlama yapılmamıştır. Bu nedenle tüm resmî kaynaklarda, sözlüklerde ve akademik çalışmalarda “diaspora” biçimi esas kabul edilir.
Bu yazım, hem kelimenin uluslararası kullanımına uygundur hem de Türkçe yazı dilindeki standartlaşmayı destekler.
Örnek cümle: “Ülke dışında yaşayan toplulukların kültürel bağlarını inceleyen araştırma, geniş bir diaspora grubunu temel alıyor.”
Yanlış Yazım — Diyaspora
“Diyaspora” yazımı, kelimenin Türkçedeki telaffuzuna bağlı olarak ortaya çıkan bir hatadır. Bazı kişiler kelimeyi “iya” şeklinde duyduğu için yazıya da bu biçimiyle aktarmaktadır. Ancak TDK bu formu kabul etmez ve sözlüklerinde yer vermez.
“Diyaspora” yazıldığında kelime hem kökeninden uzaklaşır hem de uluslararası terminolojiyle bağını kaybeder. Bu nedenle akademik ve resmî metinlerde kesinlikle kullanılmaz.
Yanlış kullanım örneği: “Bu konuda diyaspora toplulukları önemli rol oynuyor.” (Doğrusu diaspora olmalıdır.)