Doküman Nasıl Yazılır? TDK'ye Göre Doğru Yazımı

Kelimenin gündelik dilde ne kadar sık kullanıldığı bazen onun doğru biçimini gölgeleyebiliyor. “Doküman / döküman” meselesi de tam olarak bu karışıklığın ürünü. Hem resmi yazışmalarda hem akademik metinlerde hem de iş dünyasında çokça geçen bu kelimenin doğru yazımı aslında net; fakat kulağa yakın iki farklı telaffuz biçimi olduğu için hataya çok açık. Bu yazıda kelimenin doğru yazılışını, neden öyle yazıldığını ve TDK’nin bakışını yalın bir anlatımla ele alalım.

Doğru Yazım: Doküman

Türk Dil Kurumu’na göre kelimenin doğru yazılığı “doküman” biçimindedir. Kelime, Fransızca document sözcüğünün Türkçeye uyarlanmış şeklidir. Dilimize geçerken Türkçenin ses yapısına uygun bir biçim kazanmış ve “o” ile başlaması standart hâline gelmiştir.

TDK, kelimeyi “belge, yazılı evrak, bilgi içeren dosya” anlamlarıyla tanımlar ve tüm güncel sözlüklerde bu biçimi esas alır. Bu nedenle resmi metinlerde, üniversite çalışmalarında ve kurumsal yazışmalarda tercih edilmesi gereken form dokümandır.

Doğru kullanıma bir örnek:
“Projenin tüm aşamalarını içeren doküman yönetime teslim edildi.”

Yanlış Yazım: Döküman

“Döküman” biçimi kulağa yakın olduğu için özellikle konuşma dilinin etkisiyle sık sık yazıya da taşınır. Ancak bu yazım Türkçede yanlıştır. Kelimenin kökeninde “dök-” gibi bir fiil ya da ses yapısı olmadığı için bu kullanım, tamamen yanlış telaffuzun yazıya yansımasıdır.

Yanlış kullanımın örneği:
“Toplantı için gerekli döküman hazır değilmiş.”
Bu cümledeki kullanım hatalıdır; doğrusu doküman olmalıdır.

Kelimenin Türkçedeki Yeri ve Yaygın Kullanım Alanı

“Doküman”, modern yaşamın merkezine oturan kavramlardan biri hâline gelmiş durumda. Bir bilgisayar klasöründeki PDF dosyası için de kullanılabilir, bir şirket arşivindeki yazılı evrak için de. Teknoloji dünyasında, eğitim ortamlarında, kurumsal yapılarda kelimeyi hemen her gün görürüz.

Bu kadar yaygın olmasına rağmen hatalı yazımın sürmesinin temel nedeni, kelimenin Türkçedeki doğal söylenişinin kimi zaman “dö” sesine kaymasıdır. Buna rağmen TDK’nin kabul ettiği yazım doküman olduğu için doğru biçimde ısrar etmek, hem dil bütünlüğü hem de metinlerin profesyonelliği açısından önem taşır.

Son bir örnekle toparlayalım:
“Sunum sırasında kullanacağım tüm dokümanları tek bir klasörde topladım.”

Kısacası:
— Doğru yazım doküman
— Yanlış yazım döküman

Böylesi küçük görünen ayrıntılar, dili bilinçli kullananlar için önemli birer işaret gibidir; hem metni temiz gösterir hem de anlatımın güvenilirliğini artırır.