Domates Nasıl Yazılır? TDK'ye Göre Doğru Yazımı
Günlük konuşmada bazı kelimeler zamanla farklı telaffuzlara uğrar, hatta halk söyleyişleri yazı dilini etkiler. “Domates / domatez” ayrımı da tam olarak bu örneklerden biridir. Pazarda, mutfakta, sohbetlerde sıkça duyduğumuz bu kelime kulağa basit gelse de doğru yazım konusunda hâlâ tereddüt yaşayan çok kişi vardır. Bu yüzden TDK’nin kabul ettiği biçimi esas alarak hem doğru yazımı hem de yanlış kullanımın neden ortaya çıktığını açıklamak, konuyu netleştirmek açısından yararlıdır.
Türkçede pek çok kelime ses uyumuna göre uyarlanmış hâliyle yazı diline taşınmıştır. Ancak bazıları günlük konuşma etkisiyle aslına uzak biçimlerde kullanılmaya başlanır. “Domatez” de tam olarak bu durumun ürünüdür. Kelime, yabancı dillerden Türkçeye geçmiş ve zamanla bugünkü hâlini almıştır. Doğru yazımı bilmek hem standart Türkçeye uyum sağlar hem de yazı dilinde güvenilirlik oluşturur.
Aşağıda kelimenin doğru ve yanlış yazımı ayrı başlıklar altında ayrıntılı biçimde açıklanmıştır.
Doğru Yazım — Domates
TDK’ye göre kelimenin doğru ve kabul edilen yazımı “domates” şeklindedir. Türkçeye İtalyanca “pomodoro” üzerinden farklı Avrupa dilleri aracılığıyla geçmiştir ve uzun yıllardır standart yazı dilinde “domates” olarak yerleşmiştir.
Bu biçim hem sözlüklerde hem de tüm resmî kaynaklarda aynı şekilde geçer. Günlük yaşamda, gastronomi alanında, haber metinlerinde ve akademik çalışmalarda yalnızca bu yazım kullanılmalıdır.
Örnek cümle: “Salataya taze domates ekleyince tadı hemen canlanıyor.”
Yanlış Yazım — Domatez
“Domatez” yazımı, tamamen halk arasındaki ses değişiminden kaynaklanan bir yanlıştır. Kelimenin sonundaki “s” harfi, bazı bölgelerde telaffuz sırasında “z”ye dönüştüğü için bu söyleyiş zamanla yazıya da yansımıştır. Ancak TDK sözlüklerinde bu biçim bulunmaz ve yazım yanlışı olarak kabul edilir.
Kullanıldığında hem dilde standart dışı bir görünüm oluşur hem de yazının resmî niteliği zedelenir.
Yanlış kullanım örneği: “Pazardan iki kilo domatez aldım.” (Doğrusu domates olmalıdır.)